Bữa tiệc mới
Hãy tưởng tượng nền kinh tế như một bữa tiệc. Mọi người (nhà đầu tư) đang vui vẻ vì có nhiều tiền (thanh khoản) để mua đồ uống (tài sản). Nhưng nếu giá đồ uống tăng (lạm phát) và ít người đến tiệc hơn (kinh tế chậm), bữa tiệc có thể kém vui. Fed, người DJ, không muốn bật nhạc sôi động (giảm lãi suất) vì sợ mọi người mua đồ uống nhiều hơn, làm giá tăng vọt. Thay vào đó, Bộ Tài chính, như một người bạn hào phóng, ném thêm tiền vào tiệc bằng cách phát hành trái phiếu ngắn hạn. Điều này giữ bữa tiệc sôi động, đặc biệt cho những ai thích vàng, Bitcoin, hay cổ phiếu lớn. Nhưng nếu tiệc kéo dài quá, lạm phát có thể làm mọi thứ đắt đỏ hơn, và vui vẻ hôm nay có thể dẫn đến đau đầu ngày mai!
Giá tài sản (như cổ phiếu, vàng, Bitcoin) phụ thuộc vào hai thứ:
- Lượng tiền đổ vào thị trường (gọi là thanh khoản).
- Mức độ mọi người muốn đầu tư vào tài sản rủi ro (như cổ phiếu hay crypto).
Hiện tại, có nhiều tiền trong hệ thống tài chính toàn cầu, giúp giá tài sản tăng. Nhưng điều quan trọng hơn gần đây là tâm lý nhà đầu tư: khi họ tự tin, họ đổ tiền vào cổ phiếu, crypto; khi lo lắng, họ rút lui. Đầu năm 2025, tâm lý này dao động mạnh vì lo ngại về thuế quan (tariff) từ Mỹ, làm kinh tế toàn cầu chững lại. Sau khi căng thẳng giảm, kinh tế và thị trường đã phục hồi, nhưng tương lai vẫn bấp bênh.
Thuế quan gây rắc rối gì?
Mỹ đang cân nhắc tăng thuế quan từ 3% lên 18%. Đây là một cú sốc nguồn cung, giống như tăng thuế bán hàng, khiến giá cả tăng và người tiêu dùng chi tiêu ít đi. Kinh tế Mỹ, vốn mạnh mẽ, có thể chậm lại từ cuối năm nay. Khi kinh tế chậm, nhà đầu tư thường ngại rủi ro, khiến giá tài sản giảm.
Cục Dự trữ Liên bang (Fed) làm gì?
Thông thường, khi kinh tế yếu, Fed giảm lãi suất để kích thích. Nhưng lần này, lạm phát đang cao (do thuế quan và các yếu tố khác), nên Fed không muốn giảm lãi suất mạnh. Dữ liệu cho thấy dù kinh tế chậm, Fed chỉ được kỳ vọng giảm lãi suất rất ít (khoảng 1 lần thay vì 5 lần như bình thường). Điều này tạo ra môi trường khó khăn: tăng trưởng chậm + lạm phát dai dẳng (gọi là stagflation).
Bộ Tài chính Mỹ nhảy vào cuộc?
Thay vì Fed, Bộ Tài chính Mỹ có thể đang “bơm tiền” theo cách riêng, gọi là Treasury QE. Thay vì in tiền như Fed, họ phát hành nhiều trái phiếu ngắn hạn (Treasury bills). Các ngân hàng mua trái phiếu này, làm tăng tiền trong hệ thống, giống như in tiền gián tiếp. Điều này được gọi là Yellen-omics (do Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen dẫn dắt). Kết quả? Lạm phát tăng, và các tài sản như vàng, Bitcoin, hay cổ phiếu lớn có thể tăng giá vì chúng là “hàng rào chống lạm phát”.
Vàng đang kể câu chuyện gì?
Vàng thường tăng giá khi lạm phát cao hoặc chính sách tiền tệ lỏng lẻo. Từ năm 2000, giá vàng tăng gấp 11 lần, song song với nợ công Mỹ tăng gấp 10. Gần đây, dù lãi suất thực tăng (thường làm vàng giảm), giá vàng vẫn tăng mạnh vì chính sách Yellen-omics. Điều này cho thấy nhà đầu tư lo ngại lạm phát hơn là tìm kiếm lợi suất từ tiền mặt hay trái phiếu.
Điều này nghĩa là gì cho tương lai?
- Rủi ro stagflation: Kinh tế chậm, lạm phát cao, Fed khó giảm lãi suất.
- Bộ Tài chính dẫn dắt: Phát hành trái phiếu ngắn hạn có thể giữ giá tài sản cao, đặc biệt là vàng, Bitcoin, và cổ phiếu lớn.
- Nhà đầu tư cần làm gì? Theo dõi lượng phát hành trái phiếu ngắn hạn và bảng cân đối ngân hàng – đây là động lực mới cho giá tài sản.
Tài sản rủi ro năm 2026: Nếu Bộ Tài chính tiếp tục bơm thanh khoản qua Treasury QE, tài sản rủi ro (như cổ phiếu, crypto) có thể vẫn tăng, dù chu kỳ thanh khoản truyền thống kết thúc vào 2025. Nhưng thuế quan và stagflation là rủi ro lớn, có thể gây biến động.